Les caractéristiques de ce spectacle
JEAN CAPODISTRIAS, GLOIRE ET SOLITUDE
Texte et mise en scène : Ioanna Berthoud – Papandropoulou
La pièce est structurée en 13 scènes, avec une ouverture et un épilogue. Différentes étapes de la vie de Capodistrias sont portées sur la scène :
– Son service en tant qu’attaché de l’Ambassade russe à Vienne, où il parle avec l’Archimandrite et prêtre de la paroisse grecque Anthimos Gazis, éditeur du périodique « Hermès l’Erudit ».
– Son travail assidu et efficace en tant qu’« Envoyé spécial et Ministre plénipotentiaire de l’Empereur de Russie en Suisse », avec pour but le maintien de la neutralité de ce pays et la rédaction de sa Constitution (et des Constitutions des cantons ).
– Sa présence et sa contribution importante au Congrès de Vienne en 1814-15, où il fonde l’Association des Amis des muses visant à permettre l’instruction de jeunes Grecs pauvres dans des universités européennes ; sa nomination ensuite comme ministre des Affaires étrangères de la Russie.
– Sa visite à son île natale, Corfou, en 1919, où il a rencontré des chefs de guerre grecs, notamment Colocotronis.
– Sa rencontre en 1820 à Saint-Petersbourg avec Emmanuel Xanthos, membre fondateur de la Filiki Etaireia, l’association secrète préparant l’insurrection grecque, et son refus d’accepter de mener ce soulèvement.
– Sa participation importante au Congrès de Laïbach en février 1821, où est annoncée le début de l’insurrection menée par Alexandre Ypsilantis, (officier grec au service du Tsar !), et son soutien discret, mais décisif aux insurgés.
– Sa démission subséquente du poste de ministre des Affaires étrangères de Russie et sa décision de se retirer à Genève, où pendant 5 années (1822-27), en collaboration étroite avec son ami et philhellène, le banquier suisse Jean-Gabriel Eynard, il contribuera grandement à l’organisation et au financement des comités philhellènes en Europe, rendant international le problème grec.
– Son acceptation de son élection en tant que premier Gouverneur de la Grèce libérée, puis sa déception à la suite de la tiède, voire froide attitude des Européens à l’égard d’un soutien et d’une aide financière en vue de la fondation de l’Etat grec.
– Son accueil triomphal de la part du peuple grec à son arrivée à Nauplie, sa confrontation avec quelques-uns des obstacles qu’il rencontra lors de sa gouvernance, ainsi qu’un aperçu succinct de l’œuvre immense qu’il réussit à accomplir dans la période des trois ans et demi qu’a duré sa présidence. Son assassinat à l’âge de 55 ans est annoncé, mais non montré scéniquement.
Les épisodes ci-dessus sont mis en scène dans des dialogues qui comprennent un grand nombre de phrases authentiques, prononcées par différentes personnalités historiques (le Tsar Alexandre 1er, Metternich, homme d’Etat autrichien, Théodore Colocotronis, chef de la Guerre d’indépendance, le ministre suisse Charles Pictet de Rochemont, Jean-Gabriel Eynard, et d’autres). Leurs propos sont pris dans des documents historiques : échanges épistolaires, autobiographies, rapports, mémoranda, journaux personnels. Il s’agit là d’une caractéristique particulière de cette proposition théâtrale : elle fait revivre des témoignages linguistiques qui, d’écrits, deviennent oraux et sont offerts au public dans un but de divertissement, mais aussi d’information et de réflexion.
La pièce se joue en français et en grec (en fonction des interlocuteurs en présence), avec traduction en surtitres projetés dans l’autre langue. Sa durée est de 90’ (un entracte de 20 minutes est prévu).
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, ΔΟΞΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΞΙΑ
Κείμενο και σκηνοθεσία : Ιωάννα Berthoud-Παπανδροπούλου
Το έργο δομείται σε 13 σκηνές, με μια εισαγωγή κι έναν επίλογο. Διάφοροι σταθμοί της ζωής του Καποδίστρια φέρονται στη σκηνή :
– Η θητεία του ως Ακολούθου της Ρωσικής Πρεσβείας στη Βιέννη – όπου συνομιλεί με τον Αρχιμανδρίτη κι εφημέριο της ελληνικής παροικίας Άνθιμο Γαζή, εκδότη του περιοδικού Ερμής ο Λόγιος.
– Η έντονη και αποτελεσματική εργασία του ως « Ειδικού Απεσταλμένου και Πληρεξούσιου Υπουργού του Αυτοκράτορα της Ρωσίας » στην Ελβετία, με σκοπό την διατήρηση της ουδετερότητας της χώρας και την συγγραφή του Συντάγματός της ( και των Συνταγμάτων των καντονιών ).
– Η παρουσία του και επιτυχής συμβολή του στο Συνέδριο της Βιέννης το 1814-15, όπου ιδρύει την Φιλόμουσο Εταιρεία προς μόρφωση των φτωχών Ελληνοπαίδων στην Ευρώπη, και ο μετέπειτα διορισμός του ως Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας.
– Η επίσκεψή του στην γενέτειρά του, την Κέρκυρα, το 1819 και η συνάντησή του με οπλαρχηγούς και ιδιαίτερα τον Κολοκοτρώνη.
– Η συνάντησή του στην Αγ. Πετρούπολη με τον Φιλικό Εμμανουήλ Ξάνθο το 1820, και η άρνησή του προς αυτόν να αναλάβει την ηγεσία της Επανάστασης.
– Η σημαντική συμμετοχή του στο Συνέδριο του Λάιμπαχ τον Φεβρουάριο του 1821 όπου ανακοινώνεται η απαρχή της Επανάστασης του Αλεξάνδρου Υψηλάντη (αξιωματικού του Τσάρου!), και διαφαίνεται η διακριτική αλλά αποφασιστική υποστήριξή του στον Αγώνα.
– Η μετέπειτα παραίτησή του από Υπουργός του Τσάρου και η απόφασή του να αποσυρθεί στην Γενεύη, όπου επί 5 χρόνια (1822-27), σε στενή συνεργασία και φιλία με τον Ελβετό Τραπεζίτη και Φιλέλληνα Ιωάννη Γαβριήλ Εϋνάρδο θα συνεισφέρει τρανά στην οργάνωση και την χρηματοδότηση των φιλελληνικών κομιτάτων ανά την Ευρώπη και θα διεθνοποιήσει ενεργά το ελληνικό ζήτημα.
– Η αποδοχή της Εκλογής του ως πρώτου Κυβερνήτη της ελεύθερης Ελλάδος, και έπειτα η απογοήτευσή του από την χλιαρή έως και ψυχρή στάση των Ευρωπαίων για συμπαράσταση και βοήθεια προς την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
– Η υποδοχή του από τον λαό του Ναυπλίου κατά την άφιξή του στην Ελλάδα, μερικά από τα εμπόδια που συνάντησε στην διακυβέρνησή του, καθώς και – πολύ περιληπτικά – το μέγα έργο που κατάφερε να κάνει μέσα στα μόλις τρεισήμισι χρόνια που διήρκεσε η προεδρία του. H δολοφονία του, σε ηλικία 55 ετών αναφέρεται, αλλά δεν παρουσιάζεται σκηνικά.
Τα ανωτέρω επεισόδια σκηνοθετούνται σε διαλόγους οι οποίοι εμπεριέχουν πολλές φράσεις αυθεντικές, και ειπωμένες από διάφορες ιστορικές προσωπικότητες (τον Τσάρο Αλέξανδρο τον Α’, τον Αυστριακό πολιτικό Μέττερνιχ, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Ελβετό Υπουργό Πικτέ ντε Ροσμόν, τον Ιωάννη Γαβριήλ Εϋνάρδο κ.ἀ.) και παρμένες μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα : επιστολές, αυτοβιογραφίες, σημειώσεις, υπομνήματα, ημερολόγια. Αυτό είναι ένα από τα ιδιαίτερα ιστορικά χαρακτηριστικά του έργου : αναβιώνει γλωσσικά τεκμήρια τα οποία από γραπτά, γίνονται προφορικά, και προσφέρονται στο κοινό προς απόλαυση, αλλά ταυτόχρονα και προς πληροφόρηση και αναστοχασμό.
Ένα τελευταίο χαρακτηριστικό αξίζει να μνημονευθεί : το θεατρικό μας έργο παίζεται στα γαλλικά και στα ελληνικά (ανάλογα με τους συνδιαλεγόμενους), με αντίστοιχη μετάφραση με προβολή υπερτίτλων στην άλλη γλώσσα. Διάρκεια του έργου : 90’ (προβλέπεται διάλειμμα 20 λεπτών)